Nowoczesna edukacja, czyli jaka?
Oblicze edukacji przechodzi intensywne przemiany, zwłaszcza w dobie rozwoju technologii. Rewolucja przemysłowa i potrzeba nadążania za zmieniającym się światem ma wpływ na to, jak uczymy. Przykłada się do tego również rosnąca ilość badań z dziedziny psychologii – o metodach uczenia się, zapamiętywania, o warunkach do rozwoju i samym rozwoju dzieci.
Ogrom tej wiedzy to temat na osobny artykuł, ale jesteśmy pewni – szkoła się zmienia.
SPIS TREŚCI
Nowoczesna edukacja, czyli jaka?
Jak tworzyć zmiany, by dzieci same odkrywały wiedzę?
Grupowo czy indywidualnie?
Proces Grupowy
Proces Indywidualny
Czy samemu znaczy nudno?
Równowaga między pracą grupową a działaniami indywidualnymi
Powoli wychodzimy z ławek i wykładowego systemu przekazywania wiedzy najmłodszym, bo ta metoda okazuje się mało skuteczna nie tylko w przypadku dzieci, ale także dorosłych. Dostaliśmy komputery, roboty, mikrokontrolery i drukarki 3D – uczymy się z nich korzystać, ale przed nami jeszcze zmiany w programie nauczania, które pozwolą na wykorzystanie sprzętu przy jednoczesnym realizowaniu podstawy programowej. Widzimy, że sztywne ramy przedmiotów nie mają odzwierciedlenia w późniejszych doświadczeniach w życiu zawodowym. Dziedziny nauki w naturalny sposób przenikają się i potrzebujemy kształcić umysły, które będą postrzegały świat, jako całość, jako syntezę wielu umiejętności wzajemnie się uzupełniających i wzajemnie sobie potrzebnych. Dlatego metoda STEAM zyskuje popularność, traktuje ona bowiem naukę jako projektową całość, w której każdy element pracy ma własne miejsce i znaczenie i jest istotny dla końcowego efektu.
Coraz więcej uczymy się przez doświadczanie – czy to dyskusje w grupach, czy duży projekt badawczy, programy multimedialne czy klasowy spacer w okularach 3D – angażujemy więcej zmysłów, ciało, ruch rąk, żeby lepiej przyswoić wiedzę i odkrywać ją poprzez aktywne zaangażowanie. Chcemy wzbudzać w dzieciach pragnienie samodzielnego zdobywania wiedzy i jej odkrywania, w przeciwieństwie do wykładowego systemu, w którym nauka odbywa się poprzez wysłuchanie ciągu informacji, które trudno później zapamiętać. Jak to zrobić?
Jak tworzyć zmiany, by dzieci same odkrywały wiedzę?
Aby umożliwić dzieciom samodzielne odkrywanie wiedzy, warto stosować różnorodne aktywizujące metody nauczania, które uwzględniają ich naturalną ciekawość i skłonność do zabawy. Dla dzieci zabawa jest najbardziej angażującą metodą nauki. Stwórz interaktywne i ciekawe zajęcia, które łączą edukację z elementami zabawy. Wykorzystaj elementy “grywalizacji” i zdrowego ducha rywalizacji, by motywowały dzieci do nauki.
Doświadcz wiedzy
Zachęcaj uczniów do tworzenia projektów i doświadczeń praktycznych. Na przykład, zamiast tylko czytać o roślinach, pozwól dzieciom posadzić swoje własne nasiona i obserwować, jak rosną. Zajęcia praktyczne umożliwiają dzieciom bardziej angażujące zanurzenie się w temat. Prowokuj zadawanie pytań i rozwijanie umiejętności myślenia krytycznego. Postawienie pytania może być punktem wyjścia do samodzielnego badania i zgłębiania tematu.
Poszukiwania
Stwórz otoczenie, które sprzyja eksploracji. Daj dzieciom dostęp do różnych materiałów edukacyjnych, książek, gier i eksperymentów, aby mogły samodzielnie odkrywać i zgłębiać różnorodne dziedziny wiedzy. Miejsce nauki nie pozostaje bez znaczenia dla jej procesu – zorganizuj przestrzeń tak, by inspirowała do nauki, pozwalała na przemieszczanie się i ruch. Kolorowe ilustracje, ciekawe pomoce naukowe i przyjazne otoczenie mogą sprawić, że dzieci chętniej będą angażować się w proces odkrywania wiedzy.
Wszystkim razem i każdemu z osobna
Dostosuj metody nauczania do indywidualnych zainteresowań i umiejętności każdego dziecka. Pozwól im wybierać tematy, które ich fascynują, co zwiększy ich motywację do odkrywania wiedzy. Zachęcaj do współpracy i pracy w grupach. Dzieci mogą uczyć się od siebie nawzajem, dzielić swoją wiedzą i wspólnie rozwiązywać problemy, co rozwija umiejętności społeczne i kreatywność.
Metoda 5W
System nauczania LEGO wykorzystuje technikę prowadzenia zajęć, która ma za zadanie utrzymać pełne zaangażowanie uczniów. Wykorzystuje model 5E, czyli pięć etapów prowadzenia zajęć:
- Engage (zaangażuj),
- Explore (odkrywaj),
- Explain (wytłumacz),
- Elaborate (opracuj)
- Evaluate (oceń),
lub inaczej metodę 5W:
Włącz się ⟶ Wymyśl ⟶ Wytłumacz ⟶ Weryfikuj ⟶ Wywnioskuj.
To podejście sprzyjające stopniowemu odkrywaniu danego tematu i pozwalające na utrzymanie skupienia i zainteresowania uczniów poprzez samodzielne zagłębianie się w temat wraz z upływem lekcji.
Więcej na temat tej metody dowiecie się w tym wpisie: kliknij tutaj!
To metoda, która sprawdzi się na każdych zajęciach, niezależnie od tematu czy grupy wiekowej. Zobacz przykładowe scenariusze lekcji i skorzystaj z nich, żeby sprawdzić, jak zmieni się zaangażowanie Twoich uczniów:
https://education.lego.com/pl-pl/lessons/
Niektóre z tych metod automatycznie narzucają model pracy zespołowej, a inne wymagają samodzielnych działań.
Metoda STEAM promuje proces twórczy jako równie ważny, jeśli nie ważniejszy niż sam produkt końcowy. Uczniowie uczą się, że popełnianie błędów i eksperymentowanie to naturalna część nauki i rozwoju. Poszukiwania odpowiedzi są miejscem, gdzie uczniowie mogą rozwijać swoje umiejętności odkrywcze, testować hipotezy i uczyć się na podstawie doświadczeń. Cykl działania, obejmujący fazę badawczą, planowania, wykonania i refleksji, jest fundamentalnym elementem metody STEAM – procesem, w którym droga po wiedzę jest celem.
Grupowo czy indywidualnie?
W jaki sposób organizacja grupy może nam pomóc?
Nowoczesna edukacja często zakłada zrównoważony stosunek pomiędzy procesem indywidualnym i grupowym. Optymalna równowaga między tymi dwoma podejściami zależy od wielu czynników, w tym od celów nauczania, rodzaju materiału, preferencji uczniów, a także od konkretnych metod nauczania.
Kompetencje kluczowe, określone przez Parlament Europejski wymagają różnorodnych metod na drodze ich kształcenia. Przypomnijmy, że wspomniane kompetencje to:
- umiejętność czytania i pisania
- wielojęzyczność
- umiejętność liczenia, umiejętności naukowe i inżynierskie
- kompetencje cyfrowe i techniczne
- umiejętności interpersonalne i zdolność do nabywania nowych kompetencji
- aktywna postawa obywatelska
- przedsiębiorczość
- świadomość i ekspresja kulturalna.[1]
Część z nich jest zatem wypracowywana w procesie indywidualnym, a część poprzez działania w kontekście innych osób, np. postawa obywatelska, zdolność komunikacji i ekspresja. Co zatem oferują nam te dwa tryby pracy?
Proces Grupowy
Metoda STEAM zakłada, że nauka nie powinna być izolowana w poszczególnych dziedzinach, ale łączona, aby promować holistyczne myślenie i rozwiązywanie problemów.
Praca w grupach umożliwia uczniom wymianę pomysłów, perspektyw i wspólne poszukiwanie rozwiązań. Jest to niezwykle ważne, ponieważ na rynku pracy coraz częściej wymagane są umiejętności pracy w zespołach.
Tworzenie zadań projektowych o różnym stopniu trudności i skomplikowania może pomóc w dostosowaniu pracy do indywidualnych umiejętności uczniów, co daje też szansę zarówno uczniom zdolnym, jak i tym, którzy potrzebują więcej wsparcia. Praca w zespole wspiera rozwój umiejętności miękkich – społecznych, komunikacyjnych i współpracy. Uczy dzieci efektywnej komunikacji, zdolności do słuchania i wspólnego rozwiązywania problemów. Jest to też sposób na stworzenie podziału zadań między uczestników, wyłanianie zdolności przywódczych i ról, które uczniowie naturalnie przyjmują w pracy grupowej. Uczniowie mają szansę na eksplorowanie własnych talentów do określonych funkcji w zespole – organizacyjnych, zarządzania, myślenia kreatywnego czy zadaniowości. Z pracy projektowej dowiadują się w, jakich obszarach czują się najlepiej i mogą dążyć do rozwijania pozostałych lub myśleć o przyszłości pod kątem własnych predyspozycji.
Zestawy LEGO® Education SPIKE™ i BricQ Motion dają gotowe rozwiązania do wprowadzenia na lekcjach i przygotowane zostały z myślą o pracy zespołowej. Uczniowie dostają zagadnienie do zbadania lub przetestowania i sami pracują na zdobycie wiedzy. To pomaga utrzymać ich uwagę oraz połączyć naukę z poczuciem sukcesu, przejścia przez proces, wykonanego zadania z konkretnym efektem. Innymi słowy, ich działania mają wymierny skutek, a wiedza zdobyta jest cenniejsza i lepiej zapamiętywana niż informacje usłyszane.
Weźmy na przykład scenariusz lekcji “Prom na rzece” do zestawów LEGO® Education SPIKE™ Essential. Plan zakłada włączenie wszystkich uczniów poprzez opowiedzenie historii i zadawanie pytań. Następnie uczniowie muszą rozwiązać problem rzeczywistego świata – zbudować i zaprogramować automatyczny prom dla bohatera historii. Budowanie z klocków zaangażuje grupę do współpracy i wspólnego szukania elementów, co pomoże w dalszej części zadania, gdzie należy wymyślić program operujący konstrukcją. Uczniowie mają możliwość popełniania błędów i przeprowadzania testów na działającej maszynie – w takich warunkach łatwiej postrzegać niepowodzenia jako część procesu dochodzenia do zamierzonego efektu, a nie jako porażki. Dodatkowo, dyskusja przeprowadzona po ukończeniu zadania daje wgląd w takie procesy u innych.
Taki system lekcji naturalnie wymaga od uczniów umiejętności dzielenia się zadaniami, współpracy, komunikowania własnych pomysłów i konfrontowania ich z pomysłami innych.
https://education.lego.com/pl-pl/lessons/spikeessential-happy-traveler/spikeessential-river-ferry/
Proces Indywidualny
Z kolei nauka indywidualna pozwala na dostosowanie tempa do osobistych potrzeb uczniów. Każdy uczeń ma swój własny sposób przyswajania wiedzy, a praca samodzielna pozwala na posługiwanie się tymi indywidualnymi sposobami. Ta metoda działa jako narzędzie do identyfikacji silnych stron i obszarów do poprawy u każdego ucznia. Nauczyciele mogą lepiej zrozumieć unikalne umiejętności i predyspozycje każdego ucznia.
Praca indywidualna daje uczniom szansę na samodzielne zastosowanie zdobytej wiedzy. To doskonała okazja do przekształcania teorii w praktykę poprzez rozwiązywanie problemów i podejmowanie wyzwań. Uczniowie mogą eksperymentować z własnymi pomysłami, rozwijając kreatywność i umiejętność rozwiązywania problemów. To również czas na rozwój kompetencji kluczowych, takich jak liczenie, pisanie, umiejętności analityczne i przetwarzania zebranych informacji oraz ekspresję osobistą poprzez różne formy wyrazu.
Praca indywidualna wspiera rozwój umiejętności samodyscypliny, odpowiedzialności i samokontroli. Uczniowie uczą się planowania swojego czasu i zarządzania zadaniami. Kiedy uczniowie pracują samodzielnie, rozwijają także umiejętności samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji, co jest istotne w procesie kształtowania ich osobowości. Uczą się samodzielnego poszukiwania informacji, korzystania z różnych źródeł i formułowania własnych wniosków, a własna odpowiedzialność za zadania motywuje do większego zaangażowania w proces nauki. To nie tylko sposobność do zdobywania wiedzy, ale również do rozwijania kompetencji niezbędnych w codziennym życiu i przyszłej karierze. Wspiera to także proces formowania się samodzielnej, kreatywnej jednostki, gotowej do stawiania czoła różnorodnym wyzwaniom.
Nauczyciele mogą wspierać działania indywidualne, kierując uczniów w odpowiednie ścieżki i dostarczając im niezbędnych narzędzi. Istotne jest, aby nie narzucać gotowych rozwiązań, ale zachęcać do eksploracji i odkrywania.
Czy samemu znaczy nudno?
Nie. To znaczy, że potrzebujemy innych form nauczania, by utrzymać zaangażowanie i wydobyć z naszych podopiecznych to, co najlepsze.
Na szczęście z pomocą przychodzą nowoczesne rozwiązania i pomoce edukacyjne, które sprawiają, że nauka jest niekończącą się opowieścią o odkryciach i zachwytach poznawanym światem.
Personal Learning Kit to pomoc edukacyjna, która pozwala uczniom rozkwitać w warunkach pracy indywidualnej. Wykorzystuje System Nauczania LEGO® i jego najlepsze praktyki do kontynuacji pracy w formie indywidualnej. Pomysły, które się pojawiają, mogą być wprowadzone w życie i zabrane do domu, a eksperymentowanie i testowanie własnych prac odbywa się w jeszcze bardziej komfortowych warunkach.
Do zestawów nauki indywidualnej, uwzględniających wiek uczniów
- Personal Learning Kit Essential – przeznaczony dla uczniów w klasach 1-3
- Personal Learning Kit Prime – dla uczniów klas 4-8
dołączone są scenariusze zajęć, które znajdziecie tutaj:
https://education.lego.com/pl-pl/lessons/?searchTerm=hybrid
To plany zajęć z żółtą naklejką “hybrid”. Są one dostosowane zarówno do lekcji stacjonarnych, jak i do nauczania zdalnego. Tak jak w przypadku zestawów SPIKE™ i BricQ Motion, otrzymujemy instrukcje “krok po kroku” jak przeprowadzić tego typu lekcje i tak samo proces zaangażowania uczniów przebiega według etapów 5W, pozwalając na stopniowe odkrywanie wiedzy. Tym razem jednak uczeń sam przechodzi przez tę ścieżkę i może realizować indywidualne pomysły na własnym modelu. Ma także możliwość kontynuowania swojego projektu w domu, gdzie ma więcej czasu na analizę i wnioski ze swojej pracy. Zestawy Personal Learning Kit doskonale sprawdzą się w placówkach wyposażonych w zestawy LEGO® Education SPIKE™ Essential i Prime, LEGO® Education BricQ Motion Essential i Prime jako dodatkowe elementy pozwalające na przeprowadzenie kolejnych zajęć z wykorzystaniem scenariuszy LEGO® Education.
Równowaga między pracą grupową a działaniami indywidualnymi
Nowoczesna edukacja często stawia na zrównoważone podejście, łącząc korzyści wynikające z procesu indywidualnego i grupowego. Indywidualizacja procesu nauczania pozwala na zróżnicowanie tempa według potrzeb uczniów i rozwijanie ich w konkretnych obszarach, które potrzebują naszej uwagi. Natomiast praca grupowa zachęca do wymiany pomysłów i perspektyw, co może być pomocne, jeśli stawiamy na wszechstronny i społeczny rozwój uczniów.
Ostateczny sukces procesu edukacyjnego zależy od umiejętnego zastosowania zarówno elementów indywidualnych, jak i grupowych, w zależności od kontekstu i celów nauczania. Indywidualność każdego z nas ma szansę rozkwitać dopiero w kontekście innych osób, dlatego niezależnie od metody pracy potrzebujemy grupy, by móc się rozwijać.
Nowoczesna edukacja, w tym metodologia STEAM, to więcej niż tylko zestaw przedmiotów. To kultura nauki, która stawia na aktywne zaangażowanie uczniów i zachęca ich do bycia twórczymi myślicielami oraz twórcami. Kultura natomiast, nie może istnieć bez kontekstu innych osób – tworzymy więc społeczność, w której możliwości i talenty każdego z członków są szansą na rozwój dla całej grupy.
[1] https://education.ec.europa.eu/pl/focus-topics/improving-quality/key-competences
