Jak skutecznie prowadzić terapię z dzieckiem w domu? Motoryka ręki – przygotowanie dziecka do pisania.

Celem terapii ręki jest rozwijanie motoryki małej, czyli zdolności manualnych dziecka, oraz poprawa ruchów precyzyjnych. Terapia obejmuje ruchomość łopatek i stawów kończyn górnych oraz normalizację napięcia mięśniowego. W zależności od występujących zaburzeń pracujemy nad wzmocnieniem siły mięśniowej kończyn górnych, stymulujemy czucia głębokie i powierzchniowe, doskonalimy chwytu oraz kontrolę wzrokowo-ruchową i koordynację pracy oburącz.

Ręka jest częścią naszego ciała i tylko we współpracy z nim będzie prawidłowo spełniać swoje funkcje. Dlatego ważne jest, aby podczas zajęć usprawniać poszczególnych części ręki, jednocześnie rozwijając świadomość i czucie całego ciała.

Na początku ćwiczenia powinny skupić się na obręczy barkowej i kończynach górnych, następnie rozwijamy pracę dłoni i palców, a na samym końcu wprowadzamy ćwiczenia grafomotoryczne.
Terapia ręki dziecka musi być przemyślana i kompleksowa. Dopiero jej ostatnim elementem jest praca z narzędziem pisarskim. Wcześniej dziecko musi przejść wiele etapów przygotowawczych, aby było gotowe do pisania w liniaturze.

Prezentowane ćwiczenia są w głównej mierze przeznaczone dla dzieci, które:

• mają problemy z wiązaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, nawlekaniem koralików, układaniem drobnych przedmiotów,
• kreślą niedokładne szlaczki, nie lubią wycinać, rysować, lepić, rysunki często sprawiają wrażenie niestarannych,
• piszą litery niekształtne, kanciaste, nieprecyzyjne, różnej wielkości, wychodzące poza linie, połączenia pomiędzy literami są różnej długości, o różne jest nachylenie liter, odstępy między literami są za duże lub za małe, pismo jest mało czytelne, tempo pisania wolne, mają trudności z nadążaniem za tempem innych dzieci,
• mają trudności z jazdą na rowerze, hulajnodze, staniem na jednej nodze, charakteryzuje je ogólna niezgrabność ruchową i słaba koordynacja ruchowa,
• przyjmują nieprawidłową postawę podczas pracy przy stoliku lub mają problemy z jej utrzymaniem,
• mają nieprawidłowy chwyt narzędzia piszącego, zbyt mocno je ściskają albo trzymają za lekko,
• mają zbyt wolne lub za szybkie tempo pracy,

Wszystkie działania proponowane w trakcie terapii muszą być odpowiednio dobrane zarówno do poziomu manualnego dziecka, jak i do poziomu jego funkcjonowania poznawczego. Zajęcia powinny być ciekawe i prowadzone się w formie zabawy. Wtedy będą najbardziej skuteczne.

ZABAWY ROZWIJAJĄCE MOTORYKĘ RĄK I ĆWICZENIA KOŃCZYN GÓRNYCH :

• wymachy w górę, w przód: rzucanie piłki, kulki papieru;
• wymachy w górę, w dół: lot ptaka, samolotu
• wymachy na boki: zbieranie przedmiotów do koszyka;
• wymachy złączonych rąk: drwal;
• podnoszenie rąk ku górze: szumiące drzewa, zbieranie gwiazdek
• opuszczanie rąk na boki: promienie słońca;
• wymachy rąk zgiętych w łokciach: dyrygowanie;
• zataczanie rękoma kół;
• składanie rąk nad głową: czapka krasnala;
• składanie rąk prze sobą: strzała
• składanie rąk na dłoniach: jak do snu

ĆWICZENIA DŁONI:

• naciskanie dłońmi na blat stołu;
• oklaski, pocieranie dłoni o siebie;
• posuwanie dłoni po dłoni: głaskanie;
• uderzanie pięściami o blat ze zmiennym natężeniem;
• głaskanie materiałów o różnej fakturze;
• krążenie palcami.

ĆWICZENIA PALCÓW :

• kiwanie palcami – pożegnanie;
• imitacja gry na pianinie, trąbce;
• stukanie palcami: krople deszczu padające na blat, dziobanie ziaren przez kurki;
• wysuwanie palców z pięści – liczenie;
• przebieranie palcami;
• doskonalenie chwytu pęsetowego [palec wskazujący i kciuk]: imitacja solenia, skubanie, przewracanie kartek książki, przekładanie lub zbieranie drobnych przedmiotów, przypinanie spinaczy;
• splatanie palców: koszyczek, krążenie splecionymi nadgarstkami;
• robienie mas plastycznych, wtykanie w nie koralików, guzików, kolorowych kamyków;
• nawlekanie korali;
• przewlekanki;
• rozdzieranie papieru;
• wyciskanie mas plastycznych z plastikowych butelek;
• układanie mozaiki z drobnych elementów;
• malowanie (od lewej do prawej lub z góry na dół) większych arkuszy papieru za pomocą pędzla;
• malowanie palcami (polecamy specjalne, bezpieczne farby do malowania palcami)

ĆWICZENIA GRAFOMOTORYCZNE:

• rysowanie grubymi, miękkimi kredkami;
• wodzenie palcem po wzorach od strony lewej do prawej, z góry na dół, rysowanie linii poziomych i pionowych, kolorowanie w konturach, rysowanie łuków;
• nauka łączenia liniami wyznaczonych punktów na kartce;

(w dsóch powyższych ćwiczeniach wsparciem może posłużyć Państwu pomoc dydaktyczna kolorowe szlaczki)

• wystukiwanie rytmu flamastrem [wzór w postaci kropek przypominających śnieg, rysowanie deszczu, koła];
• uzupełnianie, obrysowanego konturu dziecka, dorysowywanie włosów, oczu, nosa, uszu, kolorowanie ubrania itp.;

Opracowała:

Marzena Walkowiak, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej,pedagog-terapeuta