Czytanie ze zrozumieniem jest bardzo złożoną umiejętnością. Wymaga skutecznego rozumienia treści tekstu, przekazu autora oraz odkrywania głębszych sensów i znaczeń zawartych w tekście. Najpierw jednak, zanim dziecko zacznie rozumieć czytane teksty musi opanować samą umiejętność czytania jako taką.

 

SPIS TREŚCI:

Rozdział 1. Umiejętność czytania ze zrozumieniem: etapy.

Rozdział 2. Pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem.

Rozdział 3: Pomoce dydaktyczne polecane przez eksperta.

Rozdział 1. Umiejętność czytania ze zrozumieniem: etapy

Często dzieci zaczynają swoją przygodę z czytaniem od kojarzenia znanych sobie słów – popularnych napisów, które zapamiętują całościowo. Pojawia się naturalne zainteresowanie literkami. Pierwsze kroki w świat pisma rozpoczynamy od rozpoznawania symboli graficznych, kojarzenia konkretnego dźwięku z danym znakiem/literą, potem łączenia je w sylaby, a następnie w słowa.

Na tym wczesnym etapie cała energia dziecka zaangażowana jest w „odkrywanie” liter i zależności między nimi. W usprawnieniu płynności czytania często dzieciom pomaga podział wyrazów znajdujących się w tekście na sylaby. Z upływem czasu dziecko dokonali swoją technikę. Gdy staje się ona coraz lepsza przechodzi od głośnego czytania do cichego.

Proces rozumienia czytanych słów pojawia już po pierwszych udanych próbach złożenia pierwszych głosek czy sylab i otrzymania w efekcie słowa o znanym dziecku znaczeniu. Często towarzyszy tym pierwszym sukcesom wiele radości i chęci podzielenia się własnymi osiągnięciami.

Aby ta nowa zdolność mogła się prawidłowo rozwijać potrzebne m.in. są:

• Umiejętność koncentracji uwagi. Koncentracja i skupienie podczas czytania są niezbędne dla tego procesu. Hałas w tle lub inne czynniki w otoczeniu mogą utrudniać skupienie się na tekście i uniemożliwiać w początkowym okresie postęp w nabywaniu tej umiejętności.

• Prawidłowa wymowa. Zaburzenia artykulacyjne, w zależności od ich głębokości będą wpływać na foniczną jakość odczytywanych treści i mogą ją zniekształcać.

• Prawidłowy poziom funkcji słuchowych, a szczególnie fonologicznych. Funkcje fonologiczne to umiejętność rozpoznawania i różnicowania dźwięków, zapamiętywania ich kolejności, zdolność manipulowania dźwiękami w celu przekształcania jednych słów w inne.

• Odpowiedni do wieku poziom rozwoju rozumienia języka i sprawności językowych. Tylko dzięki posiadaniu wystarczającej wiedzy językowej dziecko będzie mogło zrozumieć słowa i wyrażenia używane w czytanym tekście. Jeśli nawet napotka nieznane słowo będzie miało postawę, aby zrozumieć je w oparciu o kontekst całej wypowiedzi.

• Pamięć. Nie ma zrozumienia treści przeczytanego tekstu, jeśli nie zapamiętamy tzw. Informacji kluczowych w nim zawartych.

• Umiejętność wyciągania wniosków. Dobre czytanie ze zrozumieniem obejmuje również umiejętność wyciągania wniosków na podstawie tekstu. Czytelnik musi umieć dostrzec główne punkty, związki między różnymi fragmentami tekstu i wnioskować na podstawie dostępnych w treści informacji.

Rozdział 2. Pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem

„Krótkie opowiadania do ćwiczeń rozumienia i czytania” to zbiór opowiadań przygotowanych z myślą o dzieciach, które znają litery i mają już nieco opanowana technikę czytania. Jeśli zdarzają im się w tym zakresie jeszcze kłopoty to zastosowany w tekście podział wyrazów na zróżnicowane kolorem sylaby zdecydowanie będzie im pomagać doskonalić tą umiejętność.

Do każdego opowiadania, w oparciu o jego treść, został opracowany zestaw zadań. Dziecko zaczyna od samodzielnego przeczytania tekstu. W zestawie jest ich pięć do wyboru, a ich treść obejmuje znane dziecku obszary tematyczne. Poza podziałem wyrazów na kolorowe sylaby, w tekście zastosowano również rozdzielanie spółgłosek. Dzięki temu, osobom słabiej radzącym sobie z techniką czytania lub jeszcze pracującym nad usprawnianiem artykulacji wyrazy trudniejsze pod względem fonologicznym będzie czytać się łatwiej.

Następnie młody adept czytania przechodzi do wykonywania zadań dołączonych do każdego opowiadania. Zadania te mają rożną formę i cele.

Celami poszczególnych zadań jest usprawnianie:

• pamięci słuchowej,
• umiejętności grafomotorycznych,
• spostrzegania i różnicowania wzrokowego,
• sprawdzenie poziomu rozumienia tekstu,
• myślenia przyczynowo – skutkowego.

Dzieci mają tu okazję, aby opisać obrazek ilustrujący przeczytane opowiadanie, zauważyć różnice między treścią a ilustracją, odpowiedzieć na pytania, wziąć udział w quizie typu prawda – fałsz, ułożyć historyjkę obrazkową, uzupełnić luki w zdaniach odpowiednimi obrazkami, a następnie ułożyć z nich opowiadanie.

„Krótkie opowiadania do ćwiczeń rozumienia i czytania” składają się z dwóch części: łatwiejszej i trudniejszej, dzięki czemu możemy dostosować poziom trudności do aktualnych możliwości psychofizycznych dziecka.

Czytanie ze zrozumieniem ma kluczowe znaczenie w wielu aspektach życia, takich jak: nauka, kariera zawodowa, rozwój osobisty i wiele innych. Umiejętność ta umożliwia lepsze przyswajanie wiedzy, podejmowanie trafnych decyzji, analizowanie argumentów i zwiększanie kreatywności. W późniejszym wieku może być rozwijana poprzez praktykę, świadome stosowanie odpowiednich strategii oraz regularne czytanie różnego rodzaju tekstów.

 

Rozdział 3: Pomoce dydaktyczne polecane przez eksperta

Dla tych dzieci, które stawiają pierwsze kroki w opanowaniu umiejętności czytania i pisania polecamy:

• Słowa i zdania do ćwiczeń rozumienia i czytania. Część 1 – głoski/litery P, M, B, L, F, W.
• Słowa i zdania do ćwiczeń rozumienia i czytania. Część 2 – głoski/litery T, D, K, G, J, N, Ł.
• Słowa i zdania do ćwiczeń rozumienia i czytania. Część 3 – głoski/litery Ś, Ź, Ć, DŻ, Ń/NI.
• Słowa i zdania do ćwiczeń rozumienia i czytania. Część 4 – głoski/litery S, Z, C, DZ.

Opracowała: dr n. o zdr. Marzena Walkowiak Neurologopeda, diagnosta zaburzeń przetwarzania słuchowego