Zarządzanie czasem pracy to cenna umiejętność
Planowane i organizowanie sobie nauki stanowi jeden z warunków osiągania szkolnych sukcesów i kształtowania właściwej motywacji do pracy. Dzieci uczą się poprzez naśladownictwo i modelowanie, ale żeby nauka nie była jedynie przykrym obowiązkiem muszą mieć wzór, do którego mogą się odnieść.
Przez obserwowanie sposobów pracy swoich rodziców, rodzeństwa, nauczycieli, uczestniczenie we wspólnych działaniach, wypróbowywanie różnych metod – dziecko dowiaduje się, jak mądrze organizować naukę, zarządzać czasem, zapobiegać rozpraszaniu się oraz radzić sobie ze stresem.
Spis treści
Jak nauczyć dziecko planowania?
Jak pomóc dziecku w organizowaniu się?
Co dziecko powinno wiedzieć, by efektywniej odrabiać lekcje?
Jak nauczyć dziecko planowania?
Planowanie jest ważne, ponieważ:
- zwiększa efektywność nauki,
- ułatwia „zapanowanie” nad czasem,
- pozwala wygospodarować czas i na obowiązki, i na odpoczynek,
- zwiększa poczucie sprawstwa i kontroli,
- daje szanse na odniesienie sukcesu, a tym samym wzmacnia budowanie wewnętrznej motywacji do wysiłku.
Plan nauki powinien mieć „konkretną” formę – być wykonany na kartce papieru (w przypadku starszych dzieci może być zapisywany w kalendarzu lub telefonie). Przyzwyczajmy dzieci do robienia planu tygodniowego (ale zawartego na jednej stronie) oraz planu na dany dzień (np. na mniejszych karteczkach).
Plan tygodniowy wykonujemy pod koniec tygodnia, początkowo towarzyszymy dziecku w jego układaniu. Tworzymy go w oparciu o plan lekcji, zaznaczamy jakie sprawdziany odbędą się w najbliższym czasie, jakie prace dodatkowe (lektura, prezentacja, plakat, praca plastyczna) są do wykonania, w jakich zajęciach dodatkowych dziecko uczestniczy.
Plany na dany dzień wykonujemy się po powrocie ze szkoły. Uwzględniamy:
- co zostało zadane w danym dniu do domu (prace pisemne oraz ustne) i na kiedy,
- kolejność wykonywania prac i czas jaki możemy na nie przeznaczyć,
- zadania wymagające pomocy rodziców,
- czas na odpoczynek.
Tworząc plany warto używać kolorowych pisaków, stosować symbole, wykreślać to, co już zostało zrobione.
Jak pomóc dziecku w organizowaniu się?
„Naukę” organizowania się zaczynamy od dostarczenia informacji, które ułatwiają odrabianie lekcji. Można to zrobić w formie rozmowy, skorzystać z programu multimedialnego „Pomysł na wychowawczą” (temat: „Ogarnij się”) czy umieścić w pokoju „przypominajki” (porady w formie krótkich haseł). Kolejnym etapem jest monitorowanie tego, czy dziecko korzysta z naszych propozycji, pamięta o zasadach, stara się je stosować. Ważne jest również wzmacnianie starań dziecka, stopniowe zwiększanie jego samodzielności.
Co dziecko powinno wiedzieć, by efektywniej odrabiać lekcje?
ODPOCZYNEK PO SZKOLE – po powrocie ze szkoły ważny jest krótki odpoczynek oraz aktywność, która sprawia dziecku przyjemność, np. krótki spacer, rysowanie, budowanie z klocków, wysłuchanie ulubionych piosenek, poczytanie książki itp. Unikamy oglądania telewizji lub grania na komputerze.
PORA ODRABIANIA LEKCJI – najlepszą porą do nauki jest przedpołudnie i późniejsze popołudnie (9.00–11.00, 16.00–20.00), najgorszą wieczór (po 21.00 ) – mózg o tej porze nie przyswaja informacji. Warto zrobić odstęp między dużym posiłkiem a nauką (po posiłku koncentracja jest osłabiona, ponieważ organizm zajmuje się trawieniem), nie planować nauki tuż przed emocjonującymi wydarzeniami (mecz, zawody, koncert) – emocje się rozpraszają.
STOSOWANIE I REAGOWANIE NA PRZYPOMINAJKI – w miarę możliwości odrabianie lekcji należy zaczynać o stałej porze. Pomocne jest ustalenie sygnałów przypominający o tym, że czas zabrać się za pracę domową (np. słowo-hasło, dźwięk dzwonka w telefonie).
PAMIĘTANIE O PRZERWACH – po 30-45 minutach powinno się zrobić krótką, 5-10 minutową przerwę na krótką gimnastykę, zabawę z psem, napicie się wody itp.
PLANOWANIE – odrabianie lekcji zaczynamy od uzupełnienia planu tygodniowego i wykonania planu pracy na dany dzień.
DOBRE MIEJSCE DO NAUKI – należy zadbać o to, by w pokoju, w którym dziecko pracuje było jak najmniej rozpraszaczy – wyłączamy telewizor, odkładamy do szuflady telefon, na biurku powinno się znajdować tylko to, co potrzebne do pracy. Dbamy również o dobre oświetlenie (lepsze jest światło białe), wietrzenie pokoju, właściwą pozycję ciała (zachęcamy dziecko do odrabiania lekcji przy biurku lub siedząc na podłodze, ale unikamy leżenia na łóżku – gdy jest nam zbyt wygodnie, to się rozleniwiamy i zasypiamy).
W przypadku dzieci mających problem z rozpoczynaniem pracy – jeśli w pokoju jest bałagan, nie wymagajmy sprzątania przed lekcjami, bo to odwleka zabranie się do lekcji i zużywa energię. Lepiej „przykryć” porozrzucane rzeczy kocem i poprosić dziecko o posprzątanie po nauce.
PILNOWANIE UWAGI – im mniej rozpraszaczy, tym lepsze skupienie uwagi. Niektórym dzieciom w skupieniu uwagi pomaga jednak spokojna muzyka „zagłuszająca” inne dźwięki z otoczenia lub możliwość rozładowania napięcia ruchem (np. dziecko ucząc się siedzi na dużej piłce, albo trzyma w dłoni gniotka).
Skupianie się ułatwia również zmiana pozycji ciała lub miejsca nauki (np. każdego przedmiotu można się uczyć w innym pomieszczeniu – łazience, kuchni). Przy dużych skłonnościach do zamyślania się stosujemy metodę pomarańczowej kropki – nad biurkiem, w zasięgu wzroku, wieszamy narysowaną na białej kartce kolorową kropkę (żółtą, pomarańczową) i ustalamy z dzieckiem, że jak spojrzy na kropkę, to znaczy, że się nie uczy – trzeba wtedy pstryknąć palcami i powiedzieć sobie „skup się”.
Bardzo ważne jest także wyrabianie nawyku dokańczania zadań – kończymy jedno zadanie, zanim zaczniemy następne, a dłuższe lub trudniejsze zadania dzielimy na etapy.
PROSZENIE O POMOC – dziecko powinno mieć świadomość, że jeśli jakieś zadanie jest zbyt trudne, może poprosić kogoś o pomoc np. rodziców lub zapisać pytanie na kartce i zadać je nauczycielowi na najbliższej lekcji. Rodzice mogą pomagać przy odrabianiu lekcji, ale nie powinni robić ich za dziecko; mogą początkowo pomagać zaplanować pracę, sprawdzać poprawność jej wykonania, wyjaśnić trudniejsze zdania, kontrolować tempo pracy, poziom skupienia się na wykonywanych czynnościach (np. zaglądać co kilka minut do pokoju i sprawdzać, czy dziecko pracuje).
PAKOWANIE PLECAKA – odrobienie lekcji kończymy spakowaniem plecaka na następny dzień, dziecko przygotowuje książki, zeszyty, przybory samodzielnie, a rodzic sprawdza czy o niczym nie zapomniało.
CZAS NA PRZYJEMNOŚCI – po odrobieniu lekcji koniecznie musi pozostać czas na zrobienie tego, co dziecko lubi i na co czekało (przejażdżka rowerem, obejrzenie bajki lub filmu, gra na komputerze).
Autor: Agnieszka Wrzesiak – psycholog kliniczny
Centrum Psychologiczno-Logopedyczne Mavicus
