O skutecznej komunikacji mówimy wtedy, gdy ludzie poprawnie odbierają sens wypowiedzi partnera rozmowy, zgodnie z jego intencją. Umiejętność komunikacji wbrew pozorom  wcale nie należy do najłatwiejszych tym bardziej, że towarzyszy nam wiele przeszkód.

W dzisiejszym artykule Pani Marzena Walkowiak podejmuje temat skutecznej  komunikacji oraz barier komunikacyjnych.

Skuteczność komunikowania się zależy m.in. od tego, czy osoby rozmawiające ze sobą:

• posiadają umiejętność odpowiedniego wypowiadania się oraz werbalizowania swoich myśli,
• posiadają zdolność słuchania swego rozmówcy,
• starają się unikać stosowania tzw. blokad komunikacyjnych.

Kroki efektywnego mówienia:

• mów o tym, co czujesz i myślisz w pierwszej osobie liczby pojedynczej, formułuj zdania z podmiotem „ja” zamiast z podmiotem „ty”,
• staraj się nawiązywać kontakt wzrokowy z rozmówcą,
• zwracaj uwagę na ton głosu, postawę ciała,
• wyrażaj swoje uczucia, poglądy wprost, w sposób otwarty, bez aluzji, zachowując szacunek wobec rozmówcy,
• formułuj ogólne sądy i oceny jako własne opinie, a nie jako jedyną prawdę,
• przekazuj negatywne treści w „cztery oczy”, bez obecności innych osób,
• rozmawiając z kimś, staraj się wczuć w jego przeżycia, reaguj empatycznie
• opisuj co widzisz, przedstawiaj problem (bez ocen, krytykowania, komentowania),
• udzielaj informacji,
• opisuj, co czujesz, wyrażaj swoje oczekiwania,
• wyrażaj sprzeciw (nie atakując przy tym).

Skuteczne słuchanie:

• uważność – koncentruj się na wypowiedzi drugiej osoby (jej treści i komunikatach niewerbalnych), a nie na tym, co za chwilę odpowiesz (kontrargumenty, rady itp.),
• dawaj niewerbalne sygnały słuchania (kontakt wzrokowy, postawa ciała),
• próbuj wczuć się w przeżycia drugiej osoby, ale bez „odczytywania myśli”, osądzania intencji i motywów,
• akceptuj uczucia swojego rozmówcy, nie zaprzeczaj im,
• wyjaśniaj otrzymane wiadomości – sprawdź, czy dobrze rozumiesz, co ktoś miał na myśli, poproś o więcej informacji, uściślij znaczenie słów, weryfikuj własne zrozumienie czyichś przeżyć,
• będąc w roli słuchacza proponuj, sugeruj, a nie wskazuj własne rozwiązania,
• unikaj oceniania i krytykowania, moralizowania, obwiniania, porównywania do innych.

Kroki efektywnego słuchania:

• słuchaj spokojnie i z uwagą,
• zaakceptuj uczucia słowami: „och”, „rozumiem” (wszystkie uczucia można zaakceptować, ale pewne działania należy ograniczyć)
• określ, nazwij te uczucia,
• opisz, co usłyszałeś (parafrazowanie), uściślaj znaczenie słów,
• okaż zrozumienie (nawet jak masz odmienny pogląd, powiedz: „sam zachowałbym się inaczej, ale patrząc z twojej perspektywy to…)

Najczęściej stosowanymi blokadami komunikacyjnymi są:

• ZAPRZECZANIE UCZUCIOM „nie ma się co przejmować, nic się nie stało,                     wyolbrzymiasz sprawę”
• RADZENIE ,,uważam, że powinieneś…”
• PYTANIA „co to były za sprawy niecierpiące zwłoki, które nie pozwoliły ci na wykonanie dodatkowego polecenia szefa? Czemu wcześniej nie pomyślałeś, że takie sprawy załatwia się od razu”

• OBRONA DRUGIEJ OSOBY „rozumiem reakcję twego szefa, pewnie ma dużo na głowie”
• ŻAL, NADMIERNE WSPÓŁCZUCIE „biedactwo, tak mi przykro, że chce mi się płakać”
• POCIESZANIE „nie przejmuj się, mogło być gorzej”
• WSPÓŁZAWODNICTWO „jestem pewny, że zachowałbym się lepiej niż …”
• NAUKOWE UWAGI „podobno badania wykazały, że…”
• ODPOWIEDŹ FILOZOFICZNA „no cóż, takie jest życie, musisz się nauczyć, że na świecie nic nie jest doskonałe”
• ZMIANA TEMATU „spójrz, czyż to nie wspaniałe miejsce…”
• BUJANIE W OBŁOKACH „co?…ach tak…rozumiem”, niewerbalne sygnały zniecierpliwienia, braku uwagi
• PSYCHOANALITYK-AMATOR „czy nie przyszło ci do głowy, że prawdziwym powodem twojego zdenerwowania jest to, że szef przypomina ci twojego ojca”
• FILTROWANIE „kolejny udany dzień w pracy, no nie?”
• OBRONA-ATAK, WYWLEKANIE URAZ „tak, ale ty…”
• IDENTYFIKOWANIE „to zupełnie tak jak wtedy, gdy ja…”
• IGNOROWANIE „…”
• PRZYCZEPIANIE ETYKIETEK „oj, daj spokój, zupełny z ciebie paranoik”
• CIĄGŁE POTAKIWANIE „ O tak. To prawda. Mhm, masz rację”
• ĆWICZENIE WŁASNYCH ODPOWIEDZI „jak tylko skończy mówić powiem mu …….”
• SARKASTYCZNE UWAGI (wsadzanie szpili)

Dzięki prawidłowemu komunikowaniu się człowiek jest w stanie przekazywać własne uczucia, emocje oraz potrzeb. To bardzo ważne, dlatego warto wykonywać z dziećmi ćwiczenia usprawniające zdolności komunikacyjne już od najmłodszych lat.

W pierwszym etapie warto to robić np. poprzez swobodne zabawy z wykorzystaniem kart do ćwiczeń komunikacyjnych, które stanowią ciekawą formę ćwiczeń wpływających na rozwój i usprawnianie umiejętności komunikacyjnych i obserwacyjnych.

Opracowała,

Marzena Walkowiak, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej,pedagog-terapeuta.