CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ RODZICA PIERWSZOKLASISTY?

Rozpoczęcie szkoły jest wydarzeniem naturalnym, ale i budzącym w dzieciach obawy, niepokoje. Narażone są na nie szczególnie dzieci:

• niedojrzałe emocjonalnie i społecznie,
• nadmiernie wrażliwe,
• mające negatywne doświadczenia związane z rozstawaniem się we wcześniejszych latach życia,
• u których początek szkoły zbiega się w czasie z innymi trudnymi wydarzeniami (narodziny rodzeństwa, rozstanie rodziców, przewlekła choroba itp.).

Lęki związane ze szkołą mogą być widoczne w zachowaniach dziecka w bardzo różnych  formach. Często trudności lękowe nie są wyrażane wprost, a przejawiają się w sposób mało specyficzny. Najogólniej – każda gwałtowna zmiana dotychczasowego zachowania dziecka jest sygnałem, że ma ono jakiś kłopot z przystosowaniem do nowej sytuacji. Dziecko zwykle pogodne, łatwo nawiązujące kontakt może stać się wycofujące, zamknięte w sobie, płaczliwe. Dziecko dotychczas spokojne może sprawiać wrażenie nadpobudliwego i rozrabiającego. Dziecko zwykle podporządkowane staje się drażliwe, negatywistyczne.

Często dzieci mające problemy adaptacyjne w szkole zgłaszają dolegliwości psychosomatyczne (bóle brzucha, głowy, nadmierną senność), mają trudności z zasypianiem, skupianiem się, możliwe są również częstsze infekcje (w związku ze spadkiem odporności psychicznej).

Zwykle powyższe kłopoty ustępują, gdy dziecko otrzyma wsparcie i akceptację od rodziców oraz nauczyciela. Zdarza się jednak, że trudności adaptacyjne utrzymują się dłużej niż kilka tygodni, nasilają się lub przybierają poważniejszą formę w postaci:

• zaburzeń snu (sen staje się niespokojny, dziecko często budzi się w nocy, ma koszmarne sny) oraz lęków nocnych (nagłe wybudzenia z płaczem, krzykiem, strachem, dziecko nie nawiązuje kontaktu, nie poznaje bliskich, nie reaguje na próby przytulenia, uspokojenia, co rano pokryte jest niepamięcią)
• tików ruchowych (mimowolne mruganie oczami, pociąganie nosem, wykrzywianie kącika ust, podrzucanie ramienia itp.) lub wokalnych (chrząkanie, popiskiwanie, wymawianie jakiegoś dźwięku lub słowa)
• niepłynności mowy
• mutyzmu wybiórczego (dziecko rozmawia jedynie z wybranymi bliskimi osobami, nie nawiązuje kontaktu słownego z nauczycielem, czasami rówieśnikami)
• moczenia nocnego i/lub dziennego
• czynności nawykowych: ssanie palca, obgryzanie paznokci, skubanie warg, dłubanie w nosie, masturbacja
• objawów pobudzenia układu wegetatywnego (przewlekłe bóle brzucha i głowy, wymioty, biegunki, częste poczucie duszności)
• zaburzeń łaknienia (odmowa jedzenia, wymioty, spadek wagi)
• odmowy wychodzenia z domu

W sytuacji zaobserwowania u dziecka powyższych trudności trzeba umówić się na spotkanie z psychologiem.

Opracowała:  Agnieszka Wrzesiak – psycholog kliniczny