Przykładowe ćwiczenia dla dziecka z APD

Skuteczna terapia dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego i obniżonym poziomem funkcji fonologicznych wymaga dużych nakładów pracy, ale może zmniejszyć a nawet usunąć ten deficyt. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom  i odpowiedniej stymulacji  dochodzi do zmian w funkcjonowaniu mózgu. Im  wcześniej problem zostanie zauważony, tym większe szanse dziecka na poprawę. Odpowiednio prowadzona terapia jest w stanie w dużej mierze poprawić możliwości komunikacyjne i funkcjonowanie dziecka w przedszkolu czy szkole.

Ćwiczenia usprawniające przetwarzanie słuchowe, szczególnie dla grupy dzieci z obniżonymi funkcjami fonologicznymi powinny obejmować:

• spostrzeganie bodźca dźwiękowego (niewerbalnego i werbalnego);
• rozpoznawanie i dyskryminację (rozróżnianie):
• natężenia dźwięku,
• wysokości dźwięku,
• długości dźwięków,
• kolejności dźwięków,
• wzorców dźwięków,
• dźwięków zniekształconych,
• dźwięków w obecności sygnału zagłuszającego.

• rozpoznawanie i różnicowanie onomatopei;
• rozpoznawanie dźwięków na zasadzie opozycji cichy – głośny, szybki – wolny, długi – krótki, wysoki – niski, podawanych głosem terapeuty, instrumentem;
• zapamiętywanie sekwencji 2, 3 itd. elementowych – słów, sylab, onomatopei, dźwięków cichy – głośny, szybki – wolny, długi – krótki, wysoki – niski;
• ćwiczenia uwagi słuchowej;
• zareaguj, gdy usłyszysz ustalony bodziec;
• jaki bodziec dołożyłam do prezentowanego wcześniej zestawu;
• jaki bodziec pominęłam w stosunku do prezentowanego wcześniej zestawu;
• odtwarzanie, rozpoznawanie i tworzenie struktur rytmicznych;
• zabawy rymami – wyszukiwanie, samodzielne tworzenie;
• określanie liczby słów z zdaniu;
• podział na sylaby;
• określanie sylaby nagłosowej, wygłosowej;
• określanie występowania danej głoski w wyrazie;
• określanie nagłosu, wygłosu samogłoskowego, spółgłoskowego wyrazu;
• ćwiczenia pamięci słuchowej bezpośredniej – zdania, sekwencje słów wielosylabowych, jednosylabowych, sylab otwartych z różnymi samogłoskami, sylab otwartych z tą samą samogłoską;
• ćwiczenia uwagi słuchowej [w połączeniu z pamięcią bezpośrednią] – który wyraz, sylabę, dźwięk powtórzyłam dwa razy w prezentowanym ciągu;
• ćwiczenia różnicowania fonemów – różniących się dźwięcznością, miejscem artykulacji.
• ćwiczenia dokonywania operacji (analizy i syntezy) na cząstkach fonologicznych, pamięci fonologicznej, dokonywanie operacji – dodawania, zamiany, zmiany linowego uporządkowania głosek w wyrazie.

Ponad to, podczas ćwiczeń  wskazane jest:

• nawiązywanie z dzieckiem kontaktu werbalnego w sposób uwzględniający jego trudności: upewnianie się, że dziecko skupia swoją uwagę na nauczyciel (nawiązanie kontaktu wzrokowego, wzięcie za rękę, poproszenie o uwagę);
• właściwy sposób formułowania poleceń – polecenie powinno być: krótkie, sformułowane w postaci zdań oznajmujących lub rozkazów (a nie pytań), zrozumiałe, dostosowane do kompetencji językowych i poznawczych dziecka,  w danej chwili tylko jedno lub dłuższe – podzielone na etapy;
• dostosowywanie zadań i sposobów pracy do możliwości dziecka:
• wydłużenie czasu na wykonanie zadań sprawiających trudność,
• proponowanie jednego zadania w danym czasie, dzielenie dłuższych zadań na etapy,
• udzielanie dodatkowych wskazówek i wyjaśnień,
• sprawdzanie stopnia zrozumienia i zapamiętania poleceń, wielokrotne powtarzanie poleceń
• wzmacnianie poleceń werbalnych dodatkowo gestem,
• stopniowe zwiększanie poziomu trudności proponowanych zadań;
• zwiększanie poczucie bezpieczeństwa dziecka oraz dostarczanie mu wsparcia emocjonalnego w sytuacjach subiektywnie trudnych poprzez:
• otaczanie atmosferą ciepła i akceptacji,
• ustalenie określonych sposobów sygnalizowania przez dziecko swoich potrzeb,
• zapewnienie możliwości rozładowania napięcia emocjonalnego,
• zapewnianie dziecka, że może popełniać błędy oraz że nie wpływają one na całościową ocenę jej umiejętności,
• nie komentowanie w obecności dziecka jego problemów,
• podnoszenie wiary we własne możliwości, podkreślanie mocnych stron, chwalenie nie tylko za efekt, ale i za wysiłek wkładany w pracę.

Opr. Marzena Walkowiak