W czwartym roku życia dziecko doskonali nabyte wcześniej sprawności. Przede wszystkim wzbogaca słownictwo. Jego wypowiedzi są coraz dłuższe i ciekawsze. W tworzonych zdaniach pojawiają się słowa opisujące emocje dziecka związane z jego doświadczeniem.
Wypowiedzi są często wzorowane na wypowiedziach dorosłych lub postaci z bajek. Jeżeli są one adekwatne do sytuacji jest to prawidłowość rozwojowa. Jeżeli jednak dziecko powtarza zasłyszane słowa, fragmenty wypowiedzi nie odnoszące się do aktualnej rozmowy, sytuacji i robi to systematycznie powinniśmy bardziej przyjrzeć się rozwojowi językowemu dziecka.
Czterolatek zaczyna nazywać proste związki przyczynowo-skutkowe, określać relacje czasowe i przestrzenne. Jest to okres ciągłego zadawania pytań przez dziecko. Należy na nie cierpliwie odpowiadać, gdyż w ten sposób rozwija ono swoją wiedzę o świecie i ma możliwość zapoznania się z prawidłowymi wzorami językowymi.
Czterolatek potrafi określać relacje przestrzenne, rozumie większość przyimków i używa ich w swoich zdaniach. Najczęściej stosuje [na, do, w] rzadziej [obok, za, pod]. W zakresie relacji czasowych zaczyna rozumieć różnice między przeszłością i teraźniejszością. Rozumie wyrażenia typu [przed obiadem, po bajce, po spacerze], ale ich jeszcze nie używa we własnych wypowiedziach. W mowie dziecka zaczynają zanikać charakterystyczne dla wcześniejszego okresu zmiękczenia spółgłosek. Głoski s, z, c, dz powinny być już realizowane prawidłowo, tzn. jeśli podczas ich wypowiadania dziecko wysuwa język między ząbki lub układa go bocznie mamy do czynienia z deformacją w zakresie realizacji głoski, która wymaga interwencji logopedycznej.
Pod koniec czwartego roku życia mogą pojawić się już głoski dziąsłowe [sz, cz, ż, dż]. Zdarza się również tak, że wcześniej usłyszymy głoskę [r]. Jest kwestia indywidualnego rozwoju. Bez względu jednak na kolejność pojawiania się głosek w mowie dziecka ważne jest abyśmy zwracali uwagę na sposób ich realizacji. Jeżeli [r] u czterolatka nie występuje jest to, normą rozwojową. Może być ona zastępowana przez głoskę [l]. Jeśli mamy zamiast głoski [r] dźwięk [j] lub dźwięki zbliżone do [r], ale realizowane bez uniesionego języka, często wydobywające się z tylnej części jamy ustnej skontaktujmy się z logopedą, aby to ocenił.
Rada:
Najczęściej zadawanym przez czterolatka pytaniem jest dlaczego? W ten sposób docieka on przyczyn zaistniałej sytuacji. Nasze odpowiedzi pozwolą dziecku zrozumieć relacje rządzące otaczającym go światem. Stymulują jego rozwój poznawczy. Starajmy się cierpliwie na nie odpowiadać, ale pamiętajmy również o tym, że sami również możemy naszego czterolatka pytać dlaczego?
Co więcej?
Jeśli dziecko „jeszcze nie mówi” albo mówi „bardzo mało” czy też używa prostszych słów niż jego rówieśnicy nie jest t powód do obaw, Co najwyżej jest to kwestia obserwacji i wsparcia z Waszej strony. Chodzi zarówno o wsparcie emocjonalne jak i gdy wydaje Wam się, że powinniście już w jakiś sposób zareagować, jednak nie na tyle, że konieczna jest wizyta u logopedy możecie śmiało posiłkować się różnego rodzaju pomocami dydaktycznymi i logopedycznymi.
Wiele ciekawych, opracowanych przez profesjonalną kadrę pedagogiczną pomocy logopedycznych i wspierających rozwój mowy odnajdziecie na stronie Edukacyjnej firmy Moje Bambino. Na stronie odnajdziecie kategorię produktów poświęconą „Rozwojowi mowy oraz logopedii”
Odnajdziecie tu zarówno pomoce logopedyczne przeznaczone do pracy na komputerze jak na przykład program logopedyczny Bambikowe Logoprzygody, który można wykorzystywać zarówno w trakcie profesjonalnej terapii prowadzonej przez logopedę lub pedagoga w gabinecie terapeutycznym, ale też bez konieczności przygotowania pedagogicznego można ją stosować podczas indywidualnej pracy dziecka w domu. Program ma na celu stymulowanie rozwoju mowy i języka dziecka. Jest dla najmłodszych bardzo atrakcyjny, ponieważ całość opiera się na nauce i ćwiczeniach przez zabawę.
Kolejna propozycja, tym razem nie wymagająca użycia komputera, to gra edukacyjna „Posłuchaj/zobacz, zapamiętaj, ułóż”, która ma na celu usprawnianie pamięci słuchowej/wzrokowej i wzbogacania słownictwa dziecka u dzieci, u których chcemy wspomagać rozwój mowy.
Ostatnim polecaną przeze mnie dziś pomocą logopedyczną będą „Onomatopeje – karty do prezentacji”, czyli narzędzie do konstruowania zabaw stymulujących rozwój mowy. Jest to atrakcyjna pomoc dydaktyczna stosowana w terapii opóźnionego rozwoju mowy, afazji dziecięcej, dysleksji, mowy dzieci z zaburzeniami słuchu i autyzmem.
Opr. Marzena Walkowiak – – neurologopeda, pedagog-terapeuta, terapeuta integracji sensorycznej, autorka pomocy dydaktycznych. Od 2003 r. posiada Certyfikat Zawodowy Logopedy. Współzałożycielka Centrum Psychologiczno – Logopedycznego „Mavicus” s.c. w Łodzi. Doktorantka w Klinice Audiologii i Foniatrii IMP w Łodzi. Zajmuje się diagnostyką oraz terapią zaburzeń mowy i języka u dzieci i dorosłych; specjalizuje się w terapii dzieci z niedokształceniami mowy pochodzenia korowego, terapii zaburzeń przetwarzania słuchowego, autyzmu, opóźnionego rozwoju mowy o różnej etiologii. Mama dwóch córek – Marty i Olgi.