Wielu nauczycieli poświęca część wakacyjnej przerwy na pracę w roli wychowawcy kolonijnego. Jednym z wielu wyzwań stojących przed opiekunami pozostaje zorganizowanie dzieciom zajęć w taki sposób, by były atrakcyjne, ciekawe, zgodne z ich potrzebami i możliwościami. To wymagające zadanie, ponieważ w wyjazdach bardzo często biorą udział dzieci, które wcześniej się nie znały. Tworzą nową grupę, która w krótkim czasie musi nauczyć się współpracy. Ten artykuł ma pomóc odpowiedzieć na kilka kluczowych pytań i podpowiedzieć, jak budować na koloniach takie grupy, do których dzieci będą chciały wracać.

Spis treści

Współpraca w grupie to wspólne wykonywanie przez dzieci zadań i rozwiązywanie problemów, w celu osiągnięcia wcześniej postawionego celu. Ważne, by dzieci rozumiały, że połączenie wysiłku i umiejętności kilku osób przynosi lepsze i szybsze efekty, niż działania  indywidualne.

Każda grupa zmienia się i rozwija, w miarę jak jej członkowie się poznają – tworzy własne normy i wartości. Zwykle w grupie pojawia się lider, czyli osoba bardziej charyzmatyczna, koordynująca działania innych. Współdziałanie w grupie jest możliwe, jeśli każda z tworzących ją osób czuje się potrzebna i akceptowana.

Współpraca w grupie, choć wartościowa, może być trudna, zwłaszcza ze względu na konieczność dostosowywania się do innych. Niekiedy prowadzi to do konfliktów, rywalizacji. Trudnością bywa  również rozpraszanie się odpowiedzialności za efekty wspólnych działań lub frustracja wynikająca z poczucia: „sam zrobiłbym to lepiej”.

Dla dzieci z obawami społecznymi kontakt z innymi może wywoływać lęk przed oceną lub porażką. Takie dzieci wymagają szczególnej uważności i wsparcia ze strony dorosłych, by mogły bezpiecznie zaadaptować się w grupie i odnaleźć w niej swoje miejsce.

Na początku wyjazdu wakacyjnego warto zadbać o zorganizowanie spotkania integracyjnego, stworzyć dzieciom możliwość poznania się, przeprowadzić kilka zabaw ułatwiających nawiązanie relacji z innymi. Spotkanie powinno również służyć stworzeniu Kontraktu Grupowego, ustalamy i zapisujemy na dużej kartce kilka ważnych zasad dotyczących wspólnie spędzanego czasu, pamiętając o zasadach bezpieczeństwa. Podkreślamy, że każda osoba w grupie jest współodpowiedzialna za jej atmosferę. Omawiamy zasady postępowania w sytuacji złamania kontraktu. W ramach zajęć integracyjnych warto przypomnieć uczestnikom kolonii jak radzimy sobie z różnymi nieprzyjemnymi emocjami, które mogą pojawić się w trakcie wyjazdu.

Jak wspierać dzieci w budowaniu relacji i współdziałaniu na wyjazdach?

Sprawna organizacja aktywności proponowanych dzieciom wymaga podziału ról i zadań pomiędzy uczestnikami, sprawnego przepływu informacji oraz koordynacji działań przez wybraną osobę. Istotne jest zwracanie uwagi na to, by każdy z uczestników miał możliwość wyrażenia swojego zdania i uczuć, ale w sposób respektujący uczucia i opinie pozostałych (bez atakowania, krytykowania). Pamiętajmy także o uwzględnianiu indywidualności każdego z członków grupy (np. cech osobowości, umiejętności społecznych, poziomu pewności siebie), co pozwala budować w grupie poczucie wzajemnego zaufania

Co robić, gdy dziecko nie potrafi odnaleźć się w grupie?

Dzieci o mniejszej dojrzałości społecznej lub dzieci z podwyższonym poziomem lęku mogą na początku wyjazdu mieć kłopoty z adaptacją w grupie rówieśniczej. Wspieranie ich przede wszystkim polega na towarzyszeniu dziecku, dopóki tego potrzebuje, okazywaniu zrozumienia, zachęceniu do wspólnej zabawy, dbaniu o jego poczucie bezpieczeństwa. Ważne jest stwarzanie okazji do doświadczania możliwości współpracowania z innymi, pomagania sobie. Warto aranżować sytuacje edukacyjne i zabawowe w parach, wyrażać zgodę na wykonywanie przez dziecko „zadań” wspólnie z koleżanką/kolegą.

Wzmacnianie gotowości do kontaktu z innymi osiągniemy również poprzez zauważanie drobnych sukcesów, chwalenie za wkładany wysiłek. Przypominajmy dzieciom, że nawiązywanie relacji z innymi niesie za sobą ryzyko np. krytyki, ale takie sytuacje zdarzają się wszystkim. Każdy z nas jest inny, posiada mocne strony i jest potrzebny grupie, a stworzenie dobrych relacji jest możliwe, jeśli okazujemy sobie wzajemny szacunek, pomoc, otwartość, uśmiech i życzliwość.

W razie potrzeby wychowawca powinien pomagać podopiecznym w rozwiązywaniu ewentualnych sytuacji konfliktowych, kontrolować negatywne zachowania, przypominać o akceptowanych przez otoczenie formach wyrażania potrzeb i uczuć, obowiązujących zasadach postępowania.

Podsumowanie, dlaczego warto dbać o relacje?

Pamiętajmy też o tym, że wyjazd grupowy nie oznacza, że wszystkie aktywności musimy wykonywać wspólnie. Każde dziecko może potrzebować chwili dla siebie, odpoczynku od nadmiaru bodźców, zrealizowania pomysłu, który innym nie wydaje się atrakcyjny.

Podsumowując, dzięki powyższym wskazówkom jak wspierać dzieci na koloniach oraz zadbaniu o współpracę w grupie kolonijnej , można sprawić, że dzieci zdobywają cenne doświadczenia, poczucie bycia częścią całości, mają możliwość nawiązania relacji, które mogą przetrwać dłużej, niż czas wakacyjnego wyjazdu. To właśnie takie doświadczenia budują trwałe relacje i wspomnienia – dlatego warto o nie świadomie zadbać.

Opracowała:

mgr Agnieszka Wrzesiak. psycholog kliniczny, terapeuta rodzinny.