Przykładowe ćwiczenia dla dziecka z APD
Skuteczna terapia dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego i obniżonym poziomem funkcji fonologicznych wymaga dużych nakładów pracy, ale może zmniejszyć a nawet usunąć ten deficyt. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom i odpowiedniej stymulacji dochodzi do zmian w funkcjonowaniu mózgu. Im wcześniej problem zostanie zauważony, tym większe szanse dziecka na poprawę. Odpowiednio prowadzona terapia jest w stanie w dużej mierze poprawić możliwości komunikacyjne i funkcjonowanie dziecka w przedszkolu czy szkole.
Ćwiczenia usprawniające przetwarzanie słuchowe, szczególnie dla grupy dzieci z obniżonymi funkcjami fonologicznymi powinny obejmować:
- spostrzeganie bodźca dźwiękowego (niewerbalnego i werbalnego);
- rozpoznawanie i dyskryminację (rozróżnianie):
- natężenia dźwięku,
- wysokości dźwięku,
- długości dźwięków,
- kolejności dźwięków,
- wzorców dźwięków,
- dźwięków zniekształconych,
- dźwięków w obecności sygnału zagłuszającego.
- rozpoznawanie i różnicowanie onomatopei;
- rozpoznawanie dźwięków na zasadzie opozycji cichy – głośny, szybki – wolny, długi – krótki, wysoki – niski, podawanych głosem terapeuty, instrumentem;
- zapamiętywanie sekwencji 2, 3 itd. elementowych – słów, sylab, onomatopei, dźwięków cichy – głośny, szybki – wolny, długi – krótki, wysoki – niski;
- ćwiczenia uwagi słuchowej;
- zareaguj, gdy usłyszysz ustalony bodziec;
- jaki bodziec dołożyłam do prezentowanego wcześniej zestawu;
- jaki bodziec pominęłam w stosunku do prezentowanego wcześniej zestawu;
- odtwarzanie, rozpoznawanie i tworzenie struktur rytmicznych;
- zabawy rymami – wyszukiwanie, samodzielne tworzenie;
- określanie liczby słów z zdaniu;
- podział na sylaby;
- określanie sylaby nagłosowej, wygłosowej;
- określanie występowania danej głoski w wyrazie;
- określanie nagłosu, wygłosu samogłoskowego, spółgłoskowego wyrazu;
- ćwiczenia pamięci słuchowej bezpośredniej – zdania, sekwencje słów wielosylabowych, jednosylabowych, sylab otwartych z różnymi samogłoskami, sylab otwartych z tą samą samogłoską;
- ćwiczenia uwagi słuchowej [w połączeniu z pamięcią bezpośrednią] – który wyraz, sylabę, dźwięk powtórzyłam dwa razy w prezentowanym ciągu;
- ćwiczenia różnicowania fonemów – różniących się dźwięcznością, miejscem artykulacji.
- ćwiczenia dokonywania operacji (analizy i syntezy) na cząstkach fonologicznych, pamięci fonologicznej, dokonywanie operacji – dodawania, zamiany, zmiany linowego uporządkowania głosek w wyrazie.
Ponad to, podczas ćwiczeń wskazane jest:
- nawiązywanie z dzieckiem kontaktu werbalnego w sposób uwzględniający jego trudności: upewnianie się, że dziecko skupia swoją uwagę na nauczyciel (nawiązanie kontaktu wzrokowego, wzięcie za rękę, poproszenie o uwagę);
- właściwy sposób formułowania poleceń – polecenie powinno być: krótkie, sformułowane w postaci zdań oznajmujących lub rozkazów (a nie pytań), zrozumiałe, dostosowane do kompetencji językowych i poznawczych dziecka, w danej chwili tylko jedno lub dłuższe – podzielone na etapy;
- dostosowywanie zadań i sposobów pracy do możliwości dziecka:
- wydłużenie czasu na wykonanie zadań sprawiających trudność,
- proponowanie jednego zadania w danym czasie, dzielenie dłuższych zadań na etapy,
- udzielanie dodatkowych wskazówek i wyjaśnień,
- sprawdzanie stopnia zrozumienia i zapamiętania poleceń, wielokrotne powtarzanie poleceń
- wzmacnianie poleceń werbalnych dodatkowo gestem,
- stopniowe zwiększanie poziomu trudności proponowanych zadań;
- zwiększanie poczucie bezpieczeństwa dziecka oraz dostarczanie mu wsparcia emocjonalnego w sytuacjach subiektywnie trudnych poprzez:
- otaczanie atmosferą ciepła i akceptacji,
- ustalenie określonych sposobów sygnalizowania przez dziecko swoich potrzeb,
- zapewnienie możliwości rozładowania napięcia emocjonalnego,
- zapewnianie dziecka, że może popełniać błędy oraz że nie wpływają one na całościową ocenę jej umiejętności,
- nie komentowanie w obecności dziecka jego problemów,
- podnoszenie wiary we własne możliwości, podkreślanie mocnych stron, chwalenie nie tylko za efekt, ale i za wysiłek wkładany w pracę.
Opr. Marzena Walkowiak
