Trema to powszechne zjawisko, które towarzyszy dzieciom w wielu sytuacjach życiowych
W dzisiejszym wpisie Pani Agnieszka Wrzesiak – doświadczony psycholog kliniczny kontynuuje niedawno podejmowany temat tremy, która może pojawiać się u dzieci. W poprzednim artykule dotyczącym tremy omówiono jej typowe objawy oraz najczęstsze przyczyny tremy występującej u dzieci w wieku przedszkolnym.
Poniżej ekspertka przedstawia pomysły, jak wspierać uczniów w radzeniu sobie ze stresem przed wystąpieniami publicznymi, egzaminami, zawodami sportowymi itp. Pracę należy podzielić na dwa etapy – pierwszy obejmuje dostarczenie dzieciom wiedzy na temat tremy, naukę sposobów rozładowywania napięcia. Drugi etap polega na przekazaniu wskazówek – jak zachować się bezpośrednio przed i w trakcie wystąpienia, by osiągnąć pozytywny efekt.
Etap psychoedukacji – tremę da się oswoić:
Dzieciom należy uświadomić, że trema o niewielkim nasileniu ma swoje pozytywne strony – prawie każdy ją odczuwa i prawdopodobnie nie da się całkowicie usunąć napięcia, ale można je zmniejszać. Warto potraktować tremę, jak „przeciwnika” – poznać go. W rozmowach z dziećmi dostarczamy informacje, co to jest trema, jakie są jej objawy oraz wiedzę dotyczącą działania lęku, jego wpływu na treści myślenia, ciało i zachowanie człowieka. Podkreślamy, że uczucie strachu stopniowo maleje, a poznane metody radzenia sobie (np. mówienie myślom stop lub „przerabianie” ich treści, ćwiczenia relaksacyjne, wizualizacyjne i oddechowe, ćwiczenia ruchowe) pozwalają z nim walczyć.
Zachęcamy dziecko by obserwowało, jakie sygnały wysyła jego ciało, uczyło się rozpoznawać u siebie objawy napięcia oraz zdobyło wiedzę, jak im zapobiegać.
Możemy zapytać: „gdzie czujesz napięcie, ucisk, kiedy wyobrażasz sobie, że przemawiasz (w klatce piersiowej, żołądku, drżą Ci ręce)”. Następnie tłumaczymy, że należy zacząć działać, zanim trema rozwinie się w pełni tzn. już przy pierwszych małych sygnałach płynących z ciała trzeba wykonać ćwiczenie oddechowe lub wizualizacyjne. Oczywiście odpowiednio wcześniej uczymy dzieci tych ćwiczeń.
Pytamy dziecko, jaka dokładanie myśl wywołuje napięcie (obawy przed oceną innych osób, lęk przed krytyką, lęk przed pomyłką) i trenujemy wspólnie zmianę treści tych myśli (np. zamiast myśli dostanę jedynkę – myśl jedynka z klasówki to nie koniec świata, zawsze mogę się douczyć i ją poprawić).
Można zadać pytanie, czy fakt, że podczas np. zawodów popełnisz jakiś błąd, będzie miał znaczenie za rok?
Zachęcamy dziecko do układania scenariuszy – wyobrażania sobie przebiegu np. występu (włącznie z wejściem, ukłonem, dobrym graniem, ponownym ukłonem, aplauzem, wyjściem) – przeżywanie stresu w wyobraźni uczy go stopniowo opanowywać.
Akcentujemy również, że trema będzie słabsza, gdy dziecko przygotuje się merytorycznie, nauczy całego materiału (trening czyni mistrza), powtórzy swoje wystąpienie (przed lustrem, przed rodzicami). Jeżeli to możliwe, dobrze by uczeń poznał miejsce, w którym będzie występować, zrobił próbę w sali (by nowe miejsce nie rozpraszało).
W celu pracy nad panowaniem nad emocjami szczególnie polecaną przez pedagogów pomocą edukacyjną jest zegar emocji. Pomaga on w rozładowywaniu emocji towarzyszących dzieciom na podczas pobytu w szkole.
Na tarczy zegara przedstawionych zostało w formie graficznej osiem podstawowych stanów emocjonalnych oraz informacje jak można poradzić sobie z ich wyrażaniem. Dziecko ustawia wskazówkę zegara na symbol emocji, którą w danym momencie odczuwa, informując innych w jakim w danej chwili jest nastroju. Cały sekret pomocy polega na tym, iż ustawiając strzałkę w odpowiednim polu, grafika na przeciwko informuje jak można w bezpieczny i akceptowalny sposób odreagować tą emocję np. skorzystaj z plakatu „Eliksir klasowych uczuć”.
Eliksir klasowych uczuć uświadamia wychowankom, że każdy człowiek ma prawo do przeżywania różnorodnych uczuć, zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych, ale należy pamiętać o tym, by okazywać je w sposób akceptowany przez otoczenie.
Eliksir klasowych uczuć zachęca do wyrażania emocji przez te dzieci, które mają problem z ich uzewnętrznianiem oraz tych, które nie potrafią o nich mówić wprost.
Eliksir klasowych uczuć opiera się na wyróżnieniu na plakacie 9 podstawowych stanów emocjonalnych odczuwanych przez dzieci w szkole, tj.: radość, smutek, duma z siebie, złość, mega złość, strach, spokój, zazdrość i zmęczenie oraz przypisaniu im kolorów.
Następnie uczeń, który odczuwa jakąś emocję może dojść do arkusza, wybrać kolor kredki/flamastra i wrysować w menzurce swoje uczucie – zamalować kawałek kartki.
Zestaw zawiera 25 papierowych arkuszy z nadrukowanym konturem naczynia laboratoryjnego o wymiarach B1, po jednym na każdy dzień miesiąca.
Pomoc dydaktyczna pozwala w osiągnięciu przez ucznia kluczowych umiejętności, o których mowa w ustawie programowej, tj.: rozpoznawaniu, rozumieniu i nazywaniu swoich emocji i uczuć oraz przedstawianiu ich przy pomocy artystycznych form wyrazu.
Opracowała Agnieszka Wrzesiak
Pingback: Jak pokonać tremę? – Blog Moje Bambino